Pojęcie „odfrankowania” kredytu wyrosło na kanwie ostatnich wydarzeń i wydanego przez TSUE wyroku, znacznie poprawiającego sytuację „frankowiczów”. A zatem co w praktyce oznacza „odfrankowanie”? Aby odpowiedzieć na to pytanie należy zacząć od wyjaśnienia pojęcia kredytu indeksowanego, albowiem z nim właśnie związane jest tzw. „odfrankowanie”.
Kredyt indeksowany jest to kredyt udzielony oraz wypłacony w złotówkach, ale waloryzowany (indeksowany) do kursu franka szwajcarskiego. Polega to na tym, że po wypłaceniu kwoty kredytu w złotówkach, kwota zobowiązania „frankowicza” przeliczana jest przez bank po kursie franka szwajcarskiego według stosowanych przez niego tabel kursowych. Przy kredycie indeksowanym, rata kredytu wstępnie wyliczana jest we frankach szwajcarskich według kursu kupna, po czym następuje jego przeliczenie do złotówek według kursu sprzedaży. W konsekwencji takiego mechanizmu spłata każdej raty uzależniona jest od wahań na rynku finansowym i aktualnego kursu franka szwajcarskiego, wynikającego z tabel kursowych przyjętych przed konkretny bank.

Spread, czyli niezgodny z prawem mechanizm stosowany przez banki

Pod pojęciem spreadu rozumiemy różnicę pomiędzy kursem kupna a kursem sprzedaży franka szwajcarskiego. W każdej umowie kredytowej, dotyczącej kredytu indeksowanego do CHF z całą pewnością znajdziemy klauzulę umowną dotyczącą rzeczonego mechanizmu. Banki, stosując przy spłacie każdej raty kredytu wskazaną różnicę, pobierają dodatkowe, a zarazem niezgodne z zapisami prawa bankowego wynagrodzenie.
I właśnie to dodatkowe wynagrodzenie w postaci spreadu stanowi nadpłatę każdej, spłacanej przez kredytobiorcę raty kredytu zaciągniętego niegdyś we frankach szwajcarskich. Zgodnie z ostatnim wyrokiem TSUE w tzw. „polskiej sprawie frankowej” jedną z dróg, którą mogą obrać konsumenci w walce z nieuczciwym bankiem jest żądanie „odfrankowania” kredytu. Wybierając to żądanie możemy domagać się od banku zwrotu nienależnie pobranych kwot, ustalonych na podstawie niezgodnych z prawem tabel kursowych stosowanych przez instytucje sektora finansowego.

Odfrankowanie poprzez podważenie klauzul indeksacyjnych

W przypadku gdy zaciągnięty kredyt bankowy jest kredytem indeksowanym do kursu CHF, aby móc wystąpić z powództwem przeciwko bankom trzeba podważyć zawarte w umowie klauzule indeksacyjne, co w praktyce wbrew pozorom nie jest takie trudne. We wskazanych klauzulach znajdziemy informacje, dotyczące tego w jaki sposób bank wylicza nam wysokość poszczególnych rat kredytu, jakie wskaźniki cen kupna i sprzedaży franka stosuje, a na podstawie tych danych z łatwością ustalimy wysokość dokonanej przez nas nadpłaty.
Do głównych zarzutów jakie podnoszone są w stosunku do niedozwolonych klauzul indeksacyjnych należą:
przerzucanie odpowiedzialności za ewentualne wahania wymiany CHF na frankowiczów;
odejście przy kredycie indeksowanym od tradycyjnej konstrukcji umowy kredytu, której zasadniczym elementem jest obowiązek zwrotu otrzymanej kwoty;
uprawnienie banku do jednostronnego ustalania kursu waluty, w wyniku czego po stronie konsumenta powstaje obowiązek spłaty znacznie wyższej kwoty kredytu, aniżeli faktycznie otrzymana.
W wyniku zastosowania wskazanego powyżej mechanizmu dochodzi do pewnego rodzaju kuriozum, w którym kredytobiorca niej jest w stanie samodzielnie określić wysokości samego kredytu, jak i poszczególnych jego rat. Oznacza to zatem, że powyższy mechanizm jest nie tylko sprzeczny z prawem, samą naturą umowy kredytu, a także zasadami współżycia społecznego.

Nieważność klauzul indeksacyjnych – podstawa „odfrankowania” kredytu

Skutkiem uznania, że określone postanowienia umowy kredytu stanowią klauzule abuzywne jest unieważnienie umowy o kredyt bankowy. Z nieważnością klauzul indeksacyjnych związane jest bezpośrednio tzw. „odfrankowanie” kredytu, polegające właśnie na usunięciu z umowy niedozwolonych postanowień umownych i uznaniu, że „frankowicz” spłacał kredyt w zawyżonej wysokości. Idąc nieco dalej, skoro zachodzi nieważność klauzul umownych, pobrane na ich podstawie dodatkowe wynagrodzenie banków, w postaci spreadów powinno być zwrócone kredytobiorcy, jako świadczenie pobrane nienależnie, w konsekwencji czego zmniejszeniu powinny ulec również aktualnie regulowane raty. Z powodu nieważności klauzul indeksacyjnych zaciągnięte względem banku zobowiązanie należy rozpatrywać w kategoriach zwykłego kredytu złotówkowego. Oznacza to zatem, że kredyt indeksowany od samego początku jest kredytem złotówkowym. Jest tak dlatego, że mechanizm indeksacji stosowany przez bank jest niedozwolony.

Wróć do strony